ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ ο Μιλήσιος

 Θεμελιωτής της χαρτογραφικής επιστήμης ήταν ο Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος (611-546 π.Χ.) που πρώτος αυτός παρουσίασε στον ελληνικό χώρο το χάρτη της Γης.

("Αναξίμανδρος πρώτος ετόλμησε την οικουμένην εν πίνακι γράψαι").

Ο Αναξίμανδρος ανήκει στην περίφημη σχολή της Ιωνίας, σε εκείνη την ομάδα των φιλοσόφων που πραγματοποίησαν την πρώτη "επανάσταση στη γνώση". Αρκετά ταξιδεμένος, ασχολείται με τα φυσικά φαινόμενα, κυρίως με την φύση και όχι με την ανθρώπινη υπόσταση. Θεωρούσε τη Γη έναν κύλινδρο μεγάλου πάχους που αιωρούταν στο κέντρο του ουράνιου θόλου και πίστευε ότι η οικουμένη περιβαλλόταν από έναν τεράστιο κυκλικό ωκεανό. Λέγεται, ότι κατασκεύασε έναν γνώμονα, ένα αστρονομικό όργανο, αλλά το πιο σημαντικό, το ότι ήταν ο πρώτος που κατασκεύασε έναν χάρτη. Στο κέντρο του χάρτη ήταν η Ελλάδα και το Αιγαίο, και περιλαμβάνοταν περιοχές που εκτείνονταν από τον Ατλαντικό ωκεανό έως την Κασπία θάλασσα. Η τάση του Αναξίμανδρου ήταν να δώσει ένα γεωμετρικό σχήμα στον τότε γνωστό κόσμο. Η σκέψη του αυτή, θεωρείται ιδιαίτερα προδρομική για την σύλληψη του σύμπαντος και της γης. Από τον Αναξίμανδρο έχει σωθεί ένα μικρό κείμενο, το οποίο και είναι το πιο μικρό φιλοσοφικό κείμενο το οποίο διαθέτουμε από την αρχαία Ελλάδα και αυτό είναι: ἐξ ὧν δε ἡ γένεσίς έστι τοῖς οὖσι, καί τήν φθοράν εἰς ταῦτα γίνεσθαι κατά τό χρεών διδόναι γάρ αὐτά δίκην καί τίσιν ἀλλήλοις τῆς ἀδικίας κατά τήν τοῦ χρόνου τάξιν.

"Απ΄όπου γεννιούνται τα όντα εκεί και καταλήγουν πεθαίνοντας, όπως επιβάλει η αναγκαιότητα γιατί λογοδοτούν και επανορθώνουν το ένα στο άλλο την αδικία που διέπραξαν, σύμφωνα με την τάξη του χρόνου". Αυτό που στην ουσία θέλει να πει το απόσπασμα είναι ότι υπάρχει ένας νόμος κοσμικός, που περίπου ό,τι ισχύει στο ανθρώπινο επίπεδο ισχύει και στη φύση και πως, στο ανθρώπινο επίπεδο είναι σωστό να ανταποδείξεις την αδικία που έχεις υποστεί, (αρχαίο δόγμα που βλέπουμε και στα Ομηρικά Έπη), και αυτό συμβαίνει και στη φύση. Μια μορφή δηλαδή ανταπόδοσης της αδικίας. Όπως υπάρχει ισορροπία στη φύση, έτσι πρέπει να υπάρχει και στις ανθρώπινες κοινωνίες. Σύμφωνα λοιπόν με τον χρόνο και την αναγκαιότητα, αργά ή γρήγορα, τα πράγματα πρέπει να περνάνε από το ένα αντίθετο στο άλλο σε μια δυναμική ισορροπία. Αυτή η αναξιμάνδρια σκέψη επηρέασε και τους μεταγενέστερους όπως τον Ηράκλειτο.

 

Βαβυλωνιακός χάρτης της οικουμένης (6ος ή 5ος αι. πΧ), με την γη στο κέντρο του κόσμου.

(Πηγή, από Μathesis-Κύκλοι Φιλοσοφίας)