«Πολιτική παιδεία και εκπαιδευτικό σύστημα»
Κι όμως, η γλώσσα σπάει κόκαλα! Ε.Ξ.
Δημοσιεύτηκε στις 27 Φεβ 2016
Διάλεξη του Καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης και πρώην Πρύτανη του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Γιώργου Κοντογιώργη με θέμα «Πολιτική παιδεία και εκπαιδευτικό σύστημα», που έγινε στις 27 Ιανουαρίου 2016 στο Συνεδριακό Κέντρο του ΤΕΙ Αθηνών.
Κι όμως, η γλώσσα σπάει κόκαλα!
Αψεγάδιαστος όπως πάντα στον λόγο του ο καθηγητής Γεώργιος Κοντογιώργης, σε μια από τις καλύτερες ομιλίες του!
«Η έννοια της σημερινής κοινωνίας και η έννοια της νεοτερικότητας»
"...Στην προσωπική μας ζωή, είπαμε ότι δεν θα δεχόμασταν ποτέ να αποφασίζει κάποιος άλλος για εμάς, για το αν θα βγούμε έξω σήμερα, αν θα διαβάσουμε, αν θα κοιμηθούμε, ή τις σχέσεις που θα έχουμε και λοιπά...
Στην κοινωνικο/οικονομική και πολιτική μας ζωή, υπογράφουμε ένα "λευκό" χαρτί αποδοχής να αποφασίζουν άλλοι για εμάς. Αν κάνουμε μια αναγωγή στο άτομο σημαίνει ότι τοποθετούμε κοινωνικο/πολιτικά και γενικότερα πέραν της ιδιωτικής μας ζωής, την θέση μας στην θέση του μικρού παιδιού που δε έχει φτάσει ακόμα ακόμα στην εφηβεία, που θεωρείται αυτονόητο ότι κάποιος το προστατεύει, ότι κάποιος διαμορφώνει την βούληση, τις επιθυμίες του και αποφασίζει γι΄αυτό, διότι το ίδιο δεν έχει ούτε τη χειραφέτηση, ούτε τις δυνατότητες να το πράξει. Αυτή είναι η έννοια της ιδιωτικής κοινωνίας. Μια κοινωνία που δεν έχει φτάσει στο στάδιο της ωριμότητας και των δυνατοτήτων να αξιώσει αντί για εναλλαγή στην εξουσία, την δική της ενσωμάτωση στην εξουσία, στην διαδικασία της πολιτικής απόφασης. Αντί να θέτει το άτομο απέναντι στη συλλογικότητα, να τοποθετεί το άτομο και την ολοκλήρωσή του μέσα στη θεσμιμένη συλλογικότητα. Αυτό λοιπόν ορίζει την έννοια της Δημοκρατικής πολιτικής Παιδείας. Άγνωστη γη, άγνωστο πεδίο για την εποχή μας. Άρα που καταλήγουμε;... Ότι, το Πανεπιστήμιο, βρίσκεται σε ένα μεταίχμιο από πλευράς εκπαιδευτικής διαδικασίας, πρόσληψης δηλαδή του ρόλου του, που δεν έχει ακόμα αποδεσμευτεί από την εποχή της αναγέννησης και του διαφωτισμού. Δεν έχει ακόμα βρει ένα ρόλο μέσα στην κοινωνία σε επίπεδο παραγωγής και διακίνησης της γνώσης, άρα σχέσεις με την κοινωνία την ίδια και δεν έχει βρει ακόμα, παρ΄όλο που έχει μπει πλησίστιο στην καινούρια εποχή της τεχνολογίας και της επικοινωνίας, δεν έχει βρει μια σχέση ισόρροπη που να μετέχει στο διεθνές γίγνεσθαι αλλά να εκπληρώνει και τον Εθνικό του ρόλο όπως πρέπει, αφού χρηματοδοτείται για αυτόν τον σκοπό. Κι απ΄την άλλη, μια πολιτική Παιδεία αυστηρά ολιγαρχική, αυστηρά καθεστωτική, που στα ελληνικά πράγματα έχει και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα ότι εθίζει το άτομο, ιδίως αυτό που περνάει απ΄το σχολείο και μάλιστα απ΄το Πανεπιστήμιο, να συμπεριφέρεται με τους όρους της εκφυλισμένης εκλογής της εκλόγιμης μοναρχίας και της αυστηρής ολιγαρχίας, άρα να είναι και ένας πολίτης που θα προσφέρεται για χειραγώγηση, μένοντας απλώς στο επίπεδο της δεοντολογίας στη σχέση του με την πολιτική!...
...Είναι ακριβές ότι κάθε πόλη, κάθε κοινωνική συλλογικότητα, έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και τη δική της άποψη για τα πράγματα. Άρα το δικό της κοινωνικό/οικονομικό και πολιτικό σύστημα, πολιτεία. Το ερώτημα είναι, γιατί έχουμε αυτή την πόλη και όχι κάποια άλλη; ...
Να ξεκινήσουμε από αυτό που ορίζουμε ως "νεοτερικότητα". Ξέρετε, η νεότερη εποχή έχει εθιστεί στο να ... όχι να κατασκευάζει έννοιες, αλλά να παίρνει και να επαναλαμβάνει έννοιες απ΄την ελληνική Γραμματεία, να τους αφαιρεί το περιεχόμενο και να τις μεθαρμόζει κατά τον τρόπο που, να κάνει τον άνθρωπο να σκέφτεται ότι ζει σε άλλη εποχή απ΄αυτή που ζει. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό των κεντρικών εννοιών της ζωής των ανθρώπων εν κοινωνία. Ελευθερία, Ισότητα, Δημοκρατία και ούτω καθ εξής. Δεν έχουν καμία σχέση με αυτό το οποίο ανέδειξαν στην εποχή που ανεδείχθη και που περιγράφηκε στους Έλληνες, διότι δεν είχαν προηγούμενο για να το εμπνευστούν ή να το υιοθετήσουν. Άρα λοιπόν, πρέπει να ανακτήσουμε το περιεχόμενο των εννοιών! Όχι γιατί θέλουμε να είμαστε Ελληνο/λάτρες, αλλά γιατί είναι η μόνη περίοδο της ανθρωπότητας, το ελληνικό κοσμοσύστημα, που μας διδάσκει πώς εξελίσσεται η βιολογία του κοινωνικού ανθρώπου όταν συγκροτείται με όρους Ελευθερίας. Είναι το μοναδικό Ιστορικό παράδειγμα το οποίο ανέδειξε και την νεότερη εποχή.
Η νεοτερικότητα λοιπόν, ενώ στην αρχή διέκρινε στον εαυτό της, και ο όρος, την φάση την οποία διέρχεται η εποχή μας, μια φάση που είναι η αμέσως μετα/φεουδαλική, ξαφνικά έκανε ένα άλμα σκέψης και όρισε την έννοια νεοτερικότητα με όρους ιδεολογίας. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ανήγαγε το παρόν σε πρότυπο ανώτερο στάδιο και επομένως σε κάτι το οποίο δεν έχει να συγκριθεί και να αναφερθεί ή να εμπνευστεί απ΄το παρελθόν, αλλά και που δεν έχει μέλλον. Μέλλον με την έννοια την εξελικτική. Αυτή η ιδεολογία έχει ως χαρακτηριστικό γνώρισμα να μην αναζητά ο σύγχρονος άνθρωπος να συγκροτήσει ένα σύστημα γνωσιολογίας στο οποίο θα υποτάξει με κριτική δοκιμασία και την εποχή μας, αλλά να ανάγει τα φαινόμενα της εποχής μας σε καθολικά φαινόμενα-έννοιες που κρίνουν και τα υπόλοιπα με αξιωματικό τρόπο. Δεν αποτελεί δηλαδή ένα παράδειγμα στην Ιστορία η σύγχρονη εποχή άρα και η σύγχρονη γνώση, αλλά τον κριτή των πραγμάτων. Γι΄αυτό και θα μας πει ο Βιντάλ Νακέ όπως είπα στην αρχή, ότι η αθηναϊκή Δημοκρατία είναι προ/νεοτερική. Τι σημαίνει προ/νεοτερική; Είναι δηλαδή καλύτερο να, έχουμε μόνο ατομική ελευθερία και να είμαστε υπό κηδεμονίαν, ή είναι καλύτερο να είμαστε ώριμοι και να έχουμε και πολιτική αυτοκυβέρνηση; Να το αποφασίσουμε λοιπόν!... Γιατί αν είναι καλύτερο να μας κυβερνάνε άλλοι στο συλλογικό, γιατί να μη μας κυβερνούν και στην προσωπική μας ζωή; Γιατί ορίζουμε σήμερα λοιπόν την πολιτική ελευθερία ως "δικαίωμα" και όχι ως "αυτονομία"; Αλλά, τι κάνει η νεοτερικότητα σ΄αυτό το περιβάλλον; Θα το πω μ΄ένα απλό παράδειγμα για να γίνει κατανοητό. Εάν θέλουμε να ορίσουμε την έννοια "άνθρωπος" έχουμε δύο τρόπους. Ο ένας είναι να πάμε μπροστά στον καθρέφτη να περιγράψουμε τον εαυτό μας, αφού έχουμε αποδεχτεί δεν το αμφισβητεί κανείς ότι είμαστε άνθρωποι, και στη συνέχεια αφού τον περιγράψουμε να ορίσουμε και να κρίνουμε τους άλλους ανθρώπους με βάση τη δική μας φυσιογνωμία. Αν ορίσω εγώ το πρότυπο του ανθρώπου, μια γυναίκα ή ένας κοντύτερος από εμένα θα είναι λιγότερο άνθρωπος και ούτω καθ εξής. Αυτό κάνει η νεοτερικότητα. Αντί να φτιάξει τη γενική έννοια "άνθρωπος" με βάση τα χαρακτηριστικά που τη διακρίνουν απ΄τα άλλα έμβια όντα, άρα την εποχή της να την κρίνει με βάση ένα εξελικτικό πλαίσιο εξέλιξης του κοινωνικού ανθρώπου, το ανάγει σε πρότυπο και τελειώνει εκεί.
Το ζήτημα λοιπόν, δεν είναι να διαπιστώσουμε ότι η αθηναϊκή Δημοκρατία δεν είναι εφαρμόσιμη σήμερα και δε μας ενδιαφέρει. Διότι η αθηναϊκή Δημοκρατία είναι η εφαρμογή της Δημοκρατικής Αρχής στη μικρή κλίμακα της πόλης, με όλες τις αδυναμίες αν θέλετε και λοιπά. Το ζήτημα είναι να στοχαστούμε πάνω στις αρχές, στο σκοπό, στους θεσμούς της Δημοκρατίας, επίσης στον χρόνο της Δημοκρατίας, τι την δημιούργησε και την οδήγησε εκεί; και να μεταφέρουμε όλο αυτό το γνωστικό υλικό στην εποχή μας και να στοχαστούμε επομένως: Γιατί δε μας αρέσει; Γιατί δεν διαδηλώνουμε γι΄αυτήν; Μήπως δεν είναι ο χρόνος της Δημοκρατίας; Πολύ απλό! Όταν γεννιέται ένας άνθρωπος, όπως και μια κοινωνία, δεν γεννιέται στην εποχή της ωριμότητας. Δεν γεννιέται στο τέλος της εξέλιξής της. Δε γεννιέται ο άνθρωπος σε ηλικία 60 ετών. Γεννιέται στο μηδέν χρόνο και εξελίσσεται. Και δε μπορεί να κάνει και άλματα προς το μέλλον. Άρα λοιπόν, έχουμε ένα πρωτογενές υλικό που μας επιτρέπει να διαμορφώσουμε ένα γενικό γνωσιολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα υποβάλουμε και την εποχή μας σε κριτική δοκιμασία.
Αυτό που συνέβη στη μετάβαση στη νεότερη εποχή είναι μοναδικό σε επίπεδο κλίμακας! Απ΄τη μικρή κλίμακα της πόλης στη μεγάλη κλίμακα του Κράτους-Έθνους. Αυτό που επέτρεψε να αποσαθρωθεί και να μεταφερθεί στο παρελθόν η Δεσποτεία στο σύνολο του πλανήτη. Αλλά αυτό το μεγαλειώδες γεγονός της μεγάλης κλίμακας που κινητοποίησε την ανθρώπινη δυνατότητα και οδήγησε σε όλα αυτά που βλέπουμε σήμερα στην τεχνολογία και λοιπά, δεν έχει να κάνει με το στάδιο στο οποίο βρισκόμαστε μέσα σ΄αυτήν. Είναι πρωτο/ανθρωπο/κεντρικό. Είναι το πρώτο στάδιο στην εξέλιξη του νέου ανθρώπου στη μεγάλη κλίμακα του Κράτους-Έθνους. Αυτό(!) εάν δεν το συνειδητοποιήσουμε δεν θα μπορέσουμε να δώσουμε απαντήσεις όχι μόνο του τι πολιτική παιδεία ή τι ρόλο παίζει το Πανεπιστήμιο, αλλά και στην κρίση που διερχόμαστε σήμερα. Γιατί ακόμη και με τους παραδοσιακούς όρους του συσχετισμού των δυνάμεων έξω απ΄το σύστημα, άρα στους δρόμους και λοιπά, δεν παράγεται πολιτικό αποτέλεσμα συμβιβασμών κατά τον τρόπο του παρελθόντος; Αν αυτό το συνειδητοποιήσουμε λοιπόν, θα σκεφτούμε αυτομάτως ότι κάτι άλλο τρέχει στην ιστορία, που δεν το έχουμε ακόμα διαγνώσει. ...."
Η συνέχεια επί της οθόνης...
Γ. Κοντογιώργης - Πολιτική παιδεία και εκπαιδευτικό σύστημα -
Διάλεξη του Καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης και πρώην Πρύτανη του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Γιώργου Κοντογιώργη με θέμα «Πολιτική παιδεία και εκπαιδευτικό σύστημα», που έγινε στις 27 Ιανουαρίου 2016 στο Συνεδριακό Κέντρο του ΤΕΙ Αθηνών.
[Επιλογή αποσπάσματος ομιλίας και απομαγνητοφώνησης, Ελένη Ξένου].
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου