«Της Εληάς το Φύλλο»(φράση χαρακτηρίζουσα την τετραπέρατην ιδίως γυναίκα!)

Το να αγωνίζεται κανείς διά να, λάβη ένα κλάδον εληάς, επροξένησε κατάπληξιν εις τους βαρβάρους.
Και όχι δέ μόνον ο κλάδος, αλλά και αυτό το φύλλον της εληάς εξηκουλούθησε και εξακολουθεί ακόμη να έχη μυστηριώδεις και εξυγιαντικάς ιδιοτήτας. και δεν γίνεται ξεμμάτιασμα, χωρίς να καή και φύλλον εληάς μαζί με άλλα αρωματικά χόρτα του βουνού, και ιδίως με ένα είδος αγριολεβάντας, ομοιαζούσης με τον ύσσωπον της Ελείμ, το ματζίδι των βορείων Σποράδων μας! Με τα αυτά χόρτα ελιβάνιζαν και τας εικόνας και τας λιβανίζουν ακόμη αι αγαθαί νησιώτισσαι!
Απο την μαγικήν ιδιότητα του φύλλου θα προήλθε, νομίζομεν, και η φράσις «της εληάς το φύλλο», χαρακτηρίζουσα την τετραπέρατην ιδίως γυναίκα!

Πλην του φύλλου όμως, που καιόμενον αναδίδει άρωμα, εθυμίαζαν και με το λεγόμενον δάκρυ της εληάς.
Και αι σωθείσαι ελαίαι της πεδιάδος Αθηνών βεβαίως δεν έπαυσαν να στάζουν δάκρυα.
Να λοιπόν, που δακρύζει και η εληά, η περιφρονούσα τον χρόνον με όλους τους χειμώνες και με όλα του τα φθινόπωρα.
Αλλ΄αυτήν, από τότε που εξεφύτρωσεν εις την Ελληνικήν γην, την θέλουν να συμβολίζη την ειρηνικήν ακμήν και την δόξαν μιας πόλεως, όπως και την χαράν του οίκου. Αυτό μας διδάσκουν αι παραδόσεις των αιώνων.
Υπάρχει όμως και κάποιος πολύ ποιητικός θρύλος:
Εις τον κορμόν της προσέκρουσε και ανετράπη το άρμα του Ιππολύτου. Όταν είδεν η εληά ξαπλωμένον επάνω εις τας ρίζας της νεκρόν τον ωραίον Ιππόλυτον, πώς να μη δακρύση;!
Ο μυθικός βασιλιάς της Αθήνας Κέκροπας, μισός άνθρωπος και μισός φίδι και η Αθηνά μπροστά στην εζήα που φύτεψε στο βράχο της Ακρόπολης.
Μη ζητείτε πλέον ελαιόδενδρα εις την κοιλάδα του Ωραίου_ Δένδρα τα έλεγαν οι παλαιοί του τόπου κάτοικοι. και ίσως έτσι να τα λέγη ακόμη κάποιος αιωνόβιος γέρων.
Είναι αυτά που έδιδαν εις τους πιστούς των και φως και τροφήν και θέρμανσιν, και θαλίαν δια να στολίζουν την θύραν της χαράς, και φύλλα δια να λιβανίζουν τον ΈΡΩΤΑ και δάκρυ δια να εξορκίζουν την νόσον.

Το ελαόδενδρον παρηκολούθησε την μακράν και αδιάσπαστον πορείαν του Ελληνικού πνεύματος! Και όταν ακόμη την δόξαν την διεδέχθη ο πόνος, αυτό εφώτισε με το λάδι του το παρήγορον μειδίαμα της Νέας Θεάς. Με το λάδι αυτό εφώτισε και το σπιτάκι της λαϊκής αρετής, που αψηφώντας κάθε κτήνους την επιδρομήν, διετήρησε τον κρυσταλλένιον Ελληνισμόν, τον οποίον σήμερα στέφει η Νίκη.
Πίσω από τα απομεινάρια αυτά του Ελαιώνος, στάσου κατάμονος και παραμέρισε, προσκυνητά. Μοιάζουν σαν γλαυκά παραπετάσματα που λες και ετοποθετήθησαν επίτηδες εκεί, δια να βλέπης μέσα από τα κλαδιά των την Ακρόπολιν!
Τίποτε δεν υπάρχει από την αρχαιότητα που να μην ερειπώθη. και δεν εσώθη άρτια ούτε μια καλλιτεχνική γραμμή. Μονάχα σύ, ιερά ελαία, απέμεινες η αυτή και παρατηρώντας σε κανείς ελπίζει να συναντήση ανάμεσα εις τους θαλλούς σου κάποιαν αναλαμπήν της ματιάς του Πολυγνώστου.


Δ. Καμπούρογλου - Ο Αναδρομάρης της Αττικής - Αθήναι 1920.
(αντιγραφή, επιλογή κειμένων, Ελένη Ξένου.)

http://ellinondiktyo.blogspot.gr/2014/11/blog-post_21.html